# Geliştirme ve Dağıtım Kılavuzu

Yakıt Takip Sistemi geliştirme ortamı kurulumu, test süreçleri ve prodüksiyon dağıtımı hakkında kapsamlı rehber.

## 📋 İçerlik

- [Geliştirme Ortamı Kurulumu](#geliştirme-ortamı-kurulumu)
- [Geliştirme Süreci](#geliştirme-süreci)
- [Test Stratejisi](#test-stratejisi)
- [Prodüksiyon Dağıtımı](#prodüksiyon-dağıtımı)
- [İzleme ve Bakım](#izleme-ve-bakım)
- [Sorun Giderme](#sorun-giderme)

## 🛠️ Geliştirme Ortamı Kurulumu

### Gereksinimler
- **Node.js**: 16.x veya üzeri
- **npm**: 7.x veya üzeri
- **Git**: Son sürüm
- **Editör**: VS Code (önerilen)
- **Tarayıcı**: Chrome/Firefox (geliştirme araçları)

### Adım 1: Sistemi Kurun

#### Node.js Kurulumu
```bash
# macOS (Homebrew)
brew install node

# Ubuntu/Debian
curl -fsSL https://deb.nodesource.com/setup_18.x | sudo -E bash -
sudo apt-get install -y nodejs

# Windows
# https://nodejs.org/en/download/ adresinden indirin
```

#### VS Code ve Eklentiler
```bash
# Önerilen VS Code eklentileri
- Svelte for VS Code
- SQLite
- Thunder Client (API testing)
- GitLens
- Prettier
- ESLint
```

### Adım 2: Projeyi Kurun

```bash
# 1. Repoyu klonlayın
git clone <repository-url>
cd ytp

# 2. Ana proje bağımlılıklarını yükleyin
npm install

# 3. Frontend bağımlılıklarını yükleyin
cd client
npm install
cd ..

# 4. Veritabanını başlatın
npm run prepare:db

# 5. Ortam değişkenlerini yapılandırın
cp .env.example .env
```

### Adım 3: Ortam Değişkenleri

#### .env Dosyası
```bash
# Sunucu ayarları
PORT=5005
NODE_ENV=development

# Veritabanı ayarları
DB_PATH=./data/app.db

# Session ayarları
SESSION_SECRET=your-secret-key-here
SESSION_TIMEOUT=24h

# CORS ayarları
CORS_ORIGIN=http://localhost:5173

# Log seviyesi
LOG_LEVEL=debug
```

### Adım 4: Geliştirme Sunucusunu Başlatın

```bash
# Geliştirme modunda başlatma (hem backend hem frontend)
npm run dev

# Sadece backend sunucusu
npm run start:server

# Sadece frontend (ayrı terminal)
cd client && npm run dev
```

### Adım 5: Doğrulama

```bash
# Sunucu çalışıyor mu?
curl http://localhost:5005/api/session

# Frontend çalışıyor mu?
# Tarayıcıda http://localhost:5173 açın
```

## 🔄 Geliştirme Süreci

### Git Workflow

#### Branch Stratejisi
```
main                 # Prodüksiyon branch'i
├── develop          # Geliştirme branch'i
├── feature/*        # Yeni özellikler
├── bugfix/*         # Hata düzeltmeleri
└── hotfix/*         # Acil düzeltmeler
```

#### Commit Mesajları
```bash
# Format
<type>(<scope>): <description>

# Örnekler
feat(auth): add JWT token refresh mechanism
fix(api): handle null vehicle_id gracefully
docs(readme): update installation instructions
refactor(db): optimize fuel_slip queries
```

#### Geliştirme Akışı
```bash
# 1. Yeni feature branch oluştur
git checkout -b feature/fuel-slip-pdf

# 2. Geliştirme yap
# ... kod değişiklikleri

# 3. Değişiklikleri commit et
git add .
git commit -m "feat(fuel): add PDF generation for fuel slips"

# 4. Branch'e push et
git push origin feature/fuel-slip-pdf

# 5. Pull Request oluştur
# GitHub/GitLab üzerinden PR oluştur

# 6. Review ve merge
# Code review sonrası develop branch'ine merge

# 7. Geliştirme sunucusunu güncelle
git checkout develop
git pull origin develop
```

### Kod Kalitesi

#### ESLint Yapılandırması
```json
// .eslintrc.json
{
  "extends": ["eslint:recommended"],
  "env": {
    "node": true,
    "es2021": true
  },
  "rules": {
    "no-console": "warn",
    "no-unused-vars": "error",
    "prefer-const": "error"
  }
}
```

#### Prettier Yapılandırması
```json
// .prettierrc
{
  "semi": true,
  "trailingComma": "es5",
  "singleQuote": true,
  "printWidth": 80,
  "tabWidth": 2
}
```

### Test Stratejisi

#### Test Türleri
- **Unit Tests**: Fonksiyon ve bileşen testleri
- **Integration Tests**: API endpoint testleri
- **E2E Tests**: Kullanıcı senaryoları
- **Manual Tests**: Manuel QA süreçleri

#### Test Tools
```bash
# Test framework'leri
npm install --save-dev jest supertest
npm install --save-dev @testing-library/svelte
npm install --save-dev playwright
```

#### Örnek Testler
```javascript
// tests/api.test.js
const request = require('supertest');
const app = require('../server/index');

describe('Authentication', () => {
  test('POST /api/auth/login with valid credentials', async () => {
    const response = await request(app)
      .post('/api/auth/login')
      .send({ username: 'admin', password: 'Admin!123' })
      .expect(200);

    expect(response.body).toHaveProperty('token');
    expect(response.body.user.role).toBe('admin');
  });
});
```

## 🚀 Prodüksiyon Dağıtımı

### Dağıtım Seçenekleri

#### 1. Docker Dağıtımı (Önerilen)

##### Dockerfile
```dockerfile
# Multi-stage build
FROM node:18-alpine AS builder

# Build stage
WORKDIR /app
COPY package*.json ./
RUN npm ci --only=production

COPY . .
WORKDIR /app/client
RUN npm ci
RUN npm run build

# Production stage
FROM node:18-alpine AS production

WORKDIR /app
COPY --from=builder /app/package*.json ./
COPY --from=builder /app/node_modules ./node_modules
COPY --from=builder /app/server ./server
COPY --from=builder /app/client/dist ./client/dist
COPY --from=builder /app/data ./data

EXPOSE 5005

CMD ["node", "server/index.js"]
```

##### docker-compose.yml
```yaml
version: '3.8'

services:
  ytp-app:
    build: .
    ports:
      - "5005:5005"
    environment:
      - NODE_ENV=production
      - PORT=5005
    volumes:
      - ./data:/app/data
      - ./logs:/app/logs
    restart: unless-stopped

  nginx:
    image: nginx:alpine
    ports:
      - "80:80"
      - "443:443"
    volumes:
      - ./nginx.conf:/etc/nginx/nginx.conf
      - ./ssl:/etc/nginx/ssl
    depends_on:
      - ytp-app
    restart: unless-stopped
```

##### Docker Komutları
```bash
# Build ve çalıştırma
docker-compose up -d --build

# Logları izleme
docker-compose logs -f ytp-app

# Yeniden başlatma
docker-compose restart ytp-app

# Temizleme
docker-compose down -v
```

#### 2. PM2 ile Dağıtım

##### PM2 Yapılandırması
```json
// ecosystem.config.js
module.exports = {
  apps: [{
    name: 'ytp-app',
    script: 'server/index.js',
    instances: 'max',
    exec_mode: 'cluster',
    env: {
      NODE_ENV: 'production',
      PORT: 5005
    },
    error_file: './logs/err.log',
    out_file: './logs/out.log',
    log_file: './logs/combined.log',
    time: true
  }]
};
```

##### PM2 Komutları
```bash
# PM2 kurulumu
npm install -g pm2

# Uygulamayı başlatma
pm2 start ecosystem.config.js

# Durumunu kontrol etme
pm2 status

# Logları izleme
pm2 logs ytp-app

# Yeniden başlatma
pm2 restart ytp-app

# Sunucu yeniden başlatığında otomatik başlatma
pm2 startup
pm2 save
```

#### 3. Systemd Service

##### Service Dosyası
```ini
# /etc/systemd/system/ytp.service
[Unit]
Description=Yakit Takip Sistemi
After=network.target

[Service]
Type=simple
User=www-data
WorkingDirectory=/var/www/ytp
ExecStart=/usr/bin/node server/index.js
Restart=always
RestartSec=10
Environment=NODE_ENV=production
Environment=PORT=5005

[Install]
WantedBy=multi-user.target
```

##### Systemd Komutları
```bash
# Service'i etkinleştirme
sudo systemctl enable ytp.service

# Service'i başlatma
sudo systemctl start ytp.service

# Durumunu kontrol etme
sudo systemctl status ytp.service

# Logları izleme
sudo journalctl -u ytp.service -f
```

### Nginx Yapılandırması

#### nginx.conf
```nginx
events {
    worker_connections 1024;
}

http {
    upstream ytp_backend {
        server 127.0.0.1:5005;
    }

    server {
        listen 80;
        server_name your-domain.com;

        # Frontend statik dosyaları
        location / {
            root /var/www/ytp/client/dist;
            try_files $uri $uri/ /index.html;

            # Cache headers
            location ~* \.(js|css|png|jpg|jpeg|gif|ico|svg)$ {
                expires 1y;
                add_header Cache-Control "public, immutable";
            }
        }

        # API requests
        location /api/ {
            proxy_pass http://ytp_backend;
            proxy_http_version 1.1;
            proxy_set_header Upgrade $http_upgrade;
            proxy_set_header Connection 'upgrade';
            proxy_set_header Host $host;
            proxy_set_header X-Real-IP $remote_addr;
            proxy_set_header X-Forwarded-For $proxy_add_x_forwarded_for;
            proxy_set_header X-Forwarded-Proto $scheme;
            proxy_cache_bypass $http_upgrade;
        }

        # WebSocket connections
        location /socket.io/ {
            proxy_pass http://ytp_backend;
            proxy_http_version 1.1;
            proxy_set_header Upgrade $http_upgrade;
            proxy_set_header Connection "upgrade";
            proxy_set_header Host $host;
            proxy_set_header X-Real-IP $remote_addr;
            proxy_set_header X-Forwarded-For $proxy_add_x_forwarded_for;
            proxy_set_header X-Forwarded-Proto $scheme;
        }
    }

    # HTTPS (SSL kuruluysa)
    server {
        listen 443 ssl http2;
        server_name your-domain.com;

        ssl_certificate /etc/nginx/ssl/cert.pem;
        ssl_certificate_key /etc/nginx/ssl/key.pem;
        ssl_protocols TLSv1.2 TLSv1.3;
        ssl_ciphers HIGH:!aNULL:!MD5;

        # Aynı proxy ayarları burada da geçerli
        # ...
    }
}
```

### Prodüksiyon Kurulum Script'i

#### setup.sh
```bash
#!/bin/bash

# Prodüksiyon kurulum script'i
set -e

echo "🚀 YTP Prodüksiyon Kurulumu Başlatılıyor..."

# Sistem güncellemeleri
sudo apt update && sudo apt upgrade -y

# Node.js kurulumu
curl -fsSL https://deb.nodesource.com/setup_18.x | sudo -E bash -
sudo apt-get install -y nodejs

# PM2 kurulumu
sudo npm install -g pm2

# Nginx kurulumu
sudo apt install -y nginx

# Firewall ayarları
sudo ufw allow ssh
sudo ufw allow 'Nginx Full'
sudo ufw --force enable

# Proje kurulumu
sudo mkdir -p /var/www/ytp
sudo chown $USER:$USER /var/www/ytp

# Git ile projeyi çek
cd /var/www/ytp
git clone <repository-url> .

# Bağımlılıkları yükle
npm install
cd client && npm install && cd ..

# Veritabanını başlat
npm run prepare:db

# PM2 başlat
pm2 start ecosystem.config.js
pm2 startup
pm2 save

# Nginx yapılandırması
sudo cp nginx.conf /etc/nginx/sites-available/ytp
sudo ln -s /etc/nginx/sites-available/ytp /etc/nginx/sites-enabled/
sudo nginx -t && sudo systemctl reload nginx

echo "✅ Kurulum tamamlandı!"
echo "🌐 Uygulama: http://your-domain.com"
echo "📊 PM2 durumu: pm2 status"
echo "📋 Loglar: pm2 logs ytp-app"
```

## 📊 İzleme ve Bakım

### Log Yönetimi

#### Log Yapılandırması
```javascript
// server/logger.js
const winston = require('winston');

const logger = winston.createLogger({
  level: process.env.LOG_LEVEL || 'info',
  format: winston.format.combine(
    winston.format.timestamp(),
    winston.format.json()
  ),
  transports: [
    new winston.transports.File({ filename: 'logs/error.log', level: 'error' }),
    new winston.transports.File({ filename: 'logs/combined.log' }),
    new winston.transports.Console({
      format: winston.format.simple()
    })
  ]
});

module.exports = logger;
```

#### Log Rotasyon
```bash
# logrotate yapılandırması
# /etc/logrotate.d/ytp
/var/www/ytp/logs/*.log {
    daily
    missingok
    rotate 52
    compress
    notifempty
    create 644 www-data www-data
    postrotate
        pm2 reloadLogs
    endscript
}
```

### Performans İzleme

#### Metrics Collection
```javascript
// server/metrics.js
const express = require('express');
const responseTime = require('response-time');

const app = express();

// Response time middleware
app.use(responseTime((req, res, time) => {
  console.log(`${req.method} ${req.url} - ${time}ms`);
}));

// Health check endpoint
app.get('/health', (req, res) => {
  res.json({
    status: 'healthy',
    timestamp: new Date().toISOString(),
    uptime: process.uptime(),
    memory: process.memoryUsage()
  });
});
```

### Backup Stratejisi

#### Database Backup Script
```bash
#!/bin/bash
# backup.sh

BACKUP_DIR="/var/backups/ytp"
DATE=$(date +%Y%m%d_%H%M%S)
DB_PATH="/var/www/ytp/data/app.db"

mkdir -p $BACKUP_DIR

# Veritabanı yedeği
sqlite3 $DB_PATH ".backup $BACKUP_DIR/app_backup_$DATE.db"

# Eski yedekleri temizle (30 gün)
find $BACKUP_DIR -name "app_backup_*.db" -mtime +30 -delete

echo "Backup completed: $BACKUP_DIR/app_backup_$DATE.db"
```

#### Cron Job
```bash
# Günlük backup (saat 02:00)
0 2 * * * /var/www/ytp/scripts/backup.sh

# Log rotation (haftalık)
0 3 * * 0 /usr/sbin/logrotate /etc/logrotate.d/ytp

# Sistem health check (5 dakikada bir)
*/5 * * * * curl -f http://localhost:5005/health || echo "Health check failed" | mail -s "YTP Alert" admin@domain.com
```

## 🔧 Sorun Giderme

### Yaygın Sorunlar

#### 1. Port Çakışması
```bash
# Port kullanan süreci bul
lsof -i :5005

# Süreci sonlandır
kill -9 <PID>

# Farklı port kullan
PORT=3000 npm start
```

#### 2. Veritabanı Hataları
```bash
# Veritabanı dosyası izinleri
sudo chown www-data:www-data data/app.db
sudo chmod 664 data/app.db

# Veritabanı durumu
sqlite3 data/app.db ".tables"
sqlite3 data/app.db "SELECT COUNT(*) FROM fuel_slips;"
```

#### 3. Memory Issues
```bash
# Memory kullanımı
free -h
ps aux --sort=-%mem | head

# Node.js memory limit
node --max-old-space-size=4096 server/index.js
```

#### 4. Socket.IO Connection Issues
```bash
# WebSocket connection test
wscat -c ws://localhost:5005/socket.io/?EIO=4&transport=websocket

# Nginx log kontrolü
sudo tail -f /var/log/nginx/error.log
```

### Debugging Tools

#### Node.js Debugging
```bash
# Debug mode
node --inspect server/index.js

# Chrome DevTools ile debugging
# chrome://inspect adresini açın
```

#### Network Debugging
```bash
# Port test
telnet localhost 5005

# SSL cert test
openssl s_client -connect your-domain.com:443
```

### Performance Optimization

#### Database Optimization
```sql
-- Index ekleme
CREATE INDEX idx_fuel_slips_date ON fuel_slips(slip_date);
CREATE INDEX idx_fuel_slips_status ON fuel_slips(status);

-- Query optimization
EXPLAIN QUERY PLAN SELECT * FROM fuel_slips WHERE status = 'pending';
```

#### Frontend Optimization
```javascript
// vite.config.js
export default {
  build: {
    rollupOptions: {
      output: {
        manualChunks: {
          vendor: ['svelte'],
          api: ['./src/api.js']
        }
      }
    }
  }
};
```

---

**Not**: Prodüksiyon dağıtımından önce mutlaka test ortamında tüm senaryoları doğrulayın.